ماتریس سوات (SWOT)

گاهی اوقات علی رغم تمامی تلاش ها، برنامه ریزی ها و استراتژی های که برای کسب و کار و اهداف خود در نظر گرفته اید، در پایان با نتیجه ای که چندان مطلوب نیست، مواجه می شوید و قطعا شما هم این حس ناخوشایند را تجربه کرده اید.

شما برای این تجربه تلخ چه راهکاری را در نظر گرفته اید؟

چاره کار داشتن یک سیستم آنالیز یا تجزیه و تحلیل مبتنی بر واقعیت (واقع بینانه و داده محور) است. پیشنهاد من به شما این است که از آنالیز سوات (SWOT) استفاده کنید، چرا که این جدول به شما کمک می کند که، نه تنها جنبه های مختلف کسب و کار و اهداف تان را با آگاهی کامل بررسی کنید بلکه، به شما کمک می کند گام های تان را همیشه در جهت پیشرفت و به پشتوانه یک استراتژی محکم بردارید.

در پایان این مقاله سعی کردم نمونه ای از یک جدول سوات در اختیارتان قرار دهم تا کسب و کار و ایده های تان را تجزیه و تحلیل کنید.

سوات (SWOT) مخفف چه کلماتی است؟

همانطور که از واژه SWOT مشخص است این واژه از چهار حرف انگلیسی به ترتیب زیر ساخته شده است ؛

S = Strenghts  = نقاط قوت
W = Weaknesses  = نقاط ضعف
O = Opportunities  = فرصت ها
T = Threats  = تهدید ها

سوات یک روش برنامه ریزی استراتژیک با ابزار ارزیابی است که می توانید، نقاط ضعف و قوت خود را شناسایی کنید و در صدد کاهش نقاط ضعف خود به واسطه نقاط قوت تان باشید و در مقابل سوات ابزاری برای شناسایی تهدیدها و فرصت ها است. باید با دید وسیع به استقبال فرصت ها رفت و دقت کنید در دام تهدیدها گرفتار نشوید.

تاریخچه آنالیز سوات (SWOT)

شاید خیلی از شما آلبرت هامفری را نشناسید اما او کسی بود که روش برنامه ریزی استراتژیک برای ارزیابی نقاط ضعف، قوت، تهدیدها و فرصت ها را پایه ریزی کرد.
آلبرت هامفری استاد دانشگاه و یکی از کارمندان انستیتوی تحقیقاتی آمریکا بود که طی یک پروژه تحقیقاتی یک روش برای ارزیابی طراحی کرد که آن را SOFT نامید. او اولین بار از این روش برای ارزیابی دلایل شکست یک پروژه در انستیتو که مسئول رسیدگی به آن بود، استفاده کرد.

روش ابداعی هامفری (SOFT) دقیقا همان روش SWOT بود که از کنار هم قرار گرفت چهار واژه ساخته شده که یک سیستم ارزیابی و تجزیه و تحلیل را پایه ریزی می کرد؛

S = Satisfactory = رضایت بخش
O = Opportunities = فرصت ها
F = Faults = خطاها
T = Threats = تهدیدها

بعدها در سمیناری در زوریخ سوئیس رسما اعلام شد که SWOT انطباق یافته مدل استراتژیک SOFT آقای هامفری است و به این ترتیب SOFT تبدیل به SWOT شد.

آنالیز سوات (SWOT Analysis) چیست؟

در جریان یک کسب و کار، سیستم یا سازمان، عوامل درونی و بیرونی فراوانی در موفقیت آن تاثیر گذار است. برای شناسایی این عوامل مثبت و منفی شما نیازمند یک سیستم ارزیابی موثر هستید تا با شناسایی و بررسی عوامل و ایجاد ارتباط بین آن ها به نفع خودتان استفاده کنید.

سوات (SWOT) : استراتژی برای شروع

هیچ تفاوتی ندارد که از جدول و استراتژی سوات (SWOT) برای چه مقاصدی استفاده می کنید. این روش برای تمامی کسب و کارها و فعالیت ها شخصی می تواند مفید واقع شود. سوات(SWOT) یک استراتژی و نقشه راه است که بدون آن نمی توانید انتظار موفقیت صد در صدی را داشته باشید. یادتان باشد که ارزیابی عوامل، اطلاعات و داده ها جزئی از فرآیند موفقیت و پیروزی است.

جدول سوات (SWOT) به زبان ساده

اگر بخواهیم به زبان ساده جدول سوات (SWOT) را توضیح دهیم باید بگوییم که هر استراتژی وابسته به دو عامل بیرونی و درونی است. عوامل بیرونی عملا شامل فرصت ها و تهدیدها می شود و در مقابل عوامل بیرونی نقاط ضعف و قوت را نشان می دهند.

همین ویژگی های منحصر به فرد سوات (SWOT) باعث شده نه تنها در کسب و کار بلکه در فعالیت ها و تصمیم گیری های شخصی نیز بتوانیم از آن کمک بگیریم. تجزیه و تحلیل سوات یک مزیت بزرگ برای شما و کسب و کارتان است چرا که، جدول تجزیه و تحلیل سوات (SWOT) ابزاری فوق العاده ساده و در عین حال قدرتمند است که به شما کمک می کند استراتژی کسب و کار خود را توسعه دهید ، خواه در حال راه اندازی یک شرکت تازه تأسیس باشید یا هدایت یک شرکت موجود.

می دانم شما هم مثل من مشتاق هستید هر چه سریع تر از این استراتژی برای پیشبرد اهداف کاری/تجاری/شخصی تان استفاده کنید، بنابراین بدون معطلی به سراغ بخش های مختلف آنالیز سوات (SWOT) خواهیم رفت.

S: نقات قوت خود را پیدا کنید.

پیشنهاد می کنیم که یک سری سوالات از خودتان بپرسید تا به جوابی که می خواهید برسید؛
1. کسب و کار شما چه مزیت هایی دارد؟
2. ویژگی که شما را از رقیبان متمایز کرده، چیست؟
3. نظر دیگران راجع به ویژگی های مثبت شما چیست؟
4. چه کاری باعث افزایش فروش بیشتر شما شده است؟
5. و …

دقت کنید که وقتی به دنبال پیدا کردن نقاط قوت خود، کسب و کار یا محصولات تان هستید از ویژگی مقایسه استفاده کنید و ببینید چه چیزی سبب برتری شما نسبت به رقیبانتان شده است.

برای مثال اگر رقیبان شما محصولاتی با پشتیبانی 24 ساعته ارائه می دهند، قطعا دیگر پشتیبانی 24 ساعته برای شما یک مزیت نیست بلکه ی وظیفه است که ملزم به انجام آن هستید.

W: نقاط ضعف خود را پیدا کنید.

اکنون که نقاط قوت خود را پیدا کردید زمان آن رسیده به دنبال نقاط ضعف تان باشید.

سوالات زیر می تواند به شما کمک کنند؛
1. چه چیزی باعث کاهش فروش محصولاتتان شده است؟
2. کدام ویژگی مانع پیشرفت شما شده است؟
3. نیاز است کدام بخش کسب و کارتان را توسعه دهید؟
4. مردم نقطه ضعف شما را در چه چیزی می بینند؟
5. مردم، کسب و کار شما را از بیرون چگونه می بینند؟ (چه دیدگاهی دارند؟)
6. و …

O: به دنبال پیدا کردن فرصت ها و بررسی آن ها باشید.

و اما قسمت جالب جدول سوات (SWOT) کشف فرصت ها و تجزیه و تحلیل آن است.
شاید از خود بپرسید چگونه این فرصت ها را پیدا کنیم؟
شما برای این کار به دو مرحله قبل نیاز دارید؛ باید آگاهانه و با چشم باز به وقایع و اطراف تان نگاه کنید و فرصت های به وجود آمده را کشف کنید. فرصت ها گاهی شما را نه یک قدم بلکه چندین قدم جلو خواهند برد. به دنبال یک اتفاق بزرگ نباشید که جهان را تغییر دهید، گاهی فرصت از جنس یک رویداد و مناسبت است. برای مثال به مناسبت عید نوروز، یک تخفیف شگفت انگیز روی محصولات یا خدمات تان ارائه دهید و با این کار فروش تان را چندین برابر کنید.

T: با شناسایی تهدیدها، آن ها را به فرصت تبدیل کنید.

برای شناخت تهدیدهای موجود می توانید از سوالات زیر کمک بگیرید؛
1. عواملی که مانع از رشد و پیشرفت سریع شما شده است؟
2. حساب های مالی شرکت یا کسب و کارتان در چه حالی است؟ شاید نیاز به بررسی دارد؟
3. آیا تغییر شرایط و قوانین موجود در کسب و کارها، در زمان های مختلف باعث عقب ماندگی شما و کسب و کارتان شده است؟
4. و …

چرا آنالیز سوات (SWOT) انجام می شود؟

وقتی زمان خود را برای انجام تجزیه و تحلیل سوات (SWOT) اختصاص می دهید ، به یک استراتژی محکم و حساب شده برای اولویت بندی کارهایی که برای رشد و موفقیت تجارت تان باید انجام دهید، مجهز خواهید شد.

ممکن است شما پیش خود فکر کنید که، از قبل همه کارهایی که برای موفقیت باید انجام دهید را می دانید اما، آنالیز سوات شما را مجبور می کند که به تجارت خود از جوانب مختلف نگاه کنید. با این تجزیه و تحلیل شما نقاط قوت و ضعف خود را بررسی خواهید کرد و می توانید بگویید که چطور می توانید با استفاده از فرصت ها و تهدیدهای موجود در بازار از این نیروها استفاده کنید.

چه کسی باید جدول تجزیه و تحلیل سوات (SWOT) را انجام دهد؟

برای موثر بودن این آنالیز بهتر است بنیانگذاران و رهبران شرکت یا کسب و کار که مهم ترین و تاثیرگذار ترین عضو محسوب می شوند دست به کار شوند، چرا که این وظیفه ای نیست که به دیگران واگذار شود.

البته باید این نکته را نیز به یاد داشته باشید، که رهبری شرکت نیز نباید کار را به تنهایی انجام دهد. برای دستیابی به بهترین نتیجه لازم است شما گروهی از افراد را گرد هم جمع کنید که دیدگاه های متفاوتی در مورد شرکت تان دارند. هدف از انتخاب افراد این است که می توانند جنبه های مختلف کسب و کار شما را از فروش، خدمات مشتری گرفته تا بازاریابی و توسعه محصول را ذکر نمایند. بنابراین همگی باید پشت یک میز نشسته و در جلسه حضور داشته باشند.

اگر کسب و کارتان را تازه شروع کرده یا به تنهایی اداره می کنید، هنوز هم می توانید جدول تجزیه و تحلیل سوات (SWOT) را انجام دهید اما با این تفاوت که، این بار دیدگاه ها و نظرات دیگران را باید از بین افرادی که استخدام می کنید یا حسابدارتان، فروشندگان و یا حتی تامین کنندگان تان جمع آوری کنید.

نمونه ای از کاربرد آنالیز سوات (SWOT):

در سال 2015 شرکت کوکاکولا از استراتژی سوات (SWOT) استفاده کرد و در حالی که نقاط قوت کوکاکولا نام تجاری، شهرت جهانی، شبکه توزیع گسترده در سر تا سر جهان و از همه مهم تر فرصت های زیادی در بازارهای نو ظهور داشت اما، در مقابل ضعف ها و تهدیداتی مانند نوسانات ارزی، افزایش علاقه عموم به نوشیدنی های سالم و از طرفی رقابت شرکت های تولید کننده نوشیدنی های سالم وجود داشت.
مدیران کوکاکولا با استفاده از استراتژی برنامه ریزی سوات (SWOT) ، به طرح سوالات دشواری در مورد استراتژی کوکاکولا پرداختند که در نهایت طی تجزیه و تحلیل های فراوان پیش بینی کردند که کوکاکولا به عنوان یک تولید کننده نوشیدنی درجه یک باقی می ماند.

5 سال بعد طبق استراتژی مدیران کوکاکولا، این شرکت ششمین برند قدرتمند جهان شد و سهام شرکت 60% افزایش پیدا کرد.