روش‌های شروع سخنرانی
بالاترین میزان توجه حضار در همان ۳۰ ثانیه یا حداکثر ۶۰ ثانیه ابتدایی سخنرانی است. از این رو شروع سخنرانی یکی از مهم‌ترین و چالشی‌ترین بخش‌های سخنرانی به حساب می‌آید. شروع طوفانی و قدرتمند یک سخنران می‌تواند نمایان‌گر نقاط قوت و توانمندی‌های او در ارائه باشد و از طرفی هم اعتماد و اطمینان مخاطب را به دست آورد. یک شروع قدرتمند و جذاب باعث می‌شود که مخاطب تا پایان سخنرانی با شور و اشتیاق به مطالب گفته شده توجه کند. اگر می‌خواهید یک شروع خوب و به یادماندنی داشته باشید باید برای آن از قبل برنامه ریزی کنید و چندین بار آن را تمرین نمایید. در ابتدای سخنرانی باید یخ شکنی کنید و فضای موجود را با یکی از روش های زیر تغییر دهید و پس از آن سخنرانی را ادامه دهید.
در ادامه به معرفی متداول ترین روش‌های شروع سخنرانی می‌پردازیم.
داستان یا حکایت
آمارها نشان می دهد که در بین کتب منتشر شده بیشترین میزان فروش و استقبال مربوط به کتاب‌های رمان و داستان است. این مطلب به علاقه‌مندی انسان‌ها به داستان اشاره می‌کند و بیانگر قدرت بالای داستان در جذب مخاطب است. حال این سوال مطرح است که چرا ما از این امکان استفاده نکنیم؟
اکثر سخنرانان معروف جهان از داستان برای جذابیت بخشیدن به مباحثشان استفاده میکنند. یکی از بهترین بخش‌هایی که می‌توان از داستان استفاده نمود، شروع سخنرانی است. این کار باعث می‌شود در همان ابتدای سخنانتان مخاطب را با خود همراه کنید و توجه او را به خود جلب نمایید.
بهترین نوع داستان برای سخنرانی بیان داستان‌ها و خاطرات شخصی خودتان است. مخاطب برای شنیدن داستان‌های شخصی شما بسیار علاقه‌مند است و دوست دارد بیشتر از شما بداند. البته ممکن است شما هم به عنوان یک مخاطب همین حس را تجربه کرده باشید.
دکتر علی صاحبی مربی ارشد موسسه واقعیت درمانی ویلیام گلاسر در سخنرانی معروف خود در همایش تدکس(TEDx) به زیبایی سخنان خود را با داستان زندگی شخصی خودشان آغاز نمودند و از نحوه آشنایی خود با تئوری انتخاب و دکتر ویلیام گلاسر مطالبی را بیان کردند.
پیشنهاد: اگر می‌خواهید همیشه دستتان پر باشد از داستان‌های جذاب و متنوع، از همین امروز دست بکار شوید و در یک دفترچه مخصوص یا به کمک نرم افزار Wunderlist، اتفاقات و داستان های روزمره را یادداشت نمایید و همچنین خاطرات خود را از همین طریق ثبت کنید.
اخبار و وقایع روز
یکی از روش‌های شروع سخنرانی استفاده از اخبار و اتفاقات روز است. یک سخنران بسته به موضوع سخنرانی خود می‌تواند از همین مسئله استفاده کند و سخنانش را آغاز نماید.
در یک همایش بزرگ با موضوع بازاریابی شرکت کرده بودم و از قضا زمان برگزاری آن دقیقا همان روزی بود که ساختمان پلاسکو آتش گرفت و فرو ریخت. یکی از سخنرانان آن جلسه، در اوایل سخنان خود به این حادثه اشاره کرد و آن را به بحث خود مرتبط ساخت. واکنش جمعیت و دقت آن‌ها به سخنران بسیار جالب بود. عده ای از آن‌ها اصلا خبر نداشتند که این اتفاق افتاده و عده‌ای هم به تازگی متوجه شده بودند. که البته هر دو گروه با شنیدن این خبر بسیار بهت زده و متعجب شده بودند. این باعث شد که سخنران تا پایان سخنرانی، توجه مخاطبان را به خود جلب کند و آن‌ها را نسبت به مطالب خود متمرکز نماید.
شعر
یکی از شروع‌های خوب برای سخنرانی استفاده از شعر است. می‌توانید سخنرانی خود را با یک یا چند بیت شعر آغاز کنید. اما باید دقت کنید که شعر نباید بیش از اندازه طولانی باشد که تمرکز مخاطبان را از بین ببرد یا آن‌ها را در همان ابتدای کار خسته نماید.
به عنوان مثال من همیشه در سخنرانی‌هایم از این بیت شعر برای شروع استفاده می‌کنم:
بنام مناسب ترین واژه‌ها به رسم محبت بنام خدا
ارائه ارقام یا آمار حیرت انگیز
در آغاز سخنرانی هدف ما این است که تا می‌توانیم غیرقابل پیش بینی و غافلگیرکننده باشیم. یکی از بهترین راه‌ها برای این کار، استفاده از آمار و ارقام خیره کننده و حیرت انگیز است. سعی کنید آمار و اسنادی که ارائه می‌کنید معتبر و از منبعی موثق باشد. برای مثال چند نمونه از این آمار خیره کننده در اینجا آورده شده است.
- براساس یک پژوهش در آمریکا، اولین عامل ترس در بین مردم، ترس از صحبت کردن در جمع می‌باشد و در حالی که ترس از مرگ در رتبه ششم قرار دارد.
- معاون کل وزارت بهداشت در نشست خبری پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان گفت: با حذف مصرف سیگار می‌توان از ۶۰ هزار مرگ زودرس سالانه پیشگیری کرد.
- معتادان ایرانی سالانه دو تریلیون و ۶۸۷ میلیارد و ۹۹۰ میلیون و ۹۲۲ هزار تومان معادل سه میلیارد دلار یعنی ۱۵ درصد از درآمد نفتی کشور در شرایط عادی را صرف مواد مخدر میکنند.
انجام یک کار خیره کننده
یکی از مدرسین حوزه مذاکره و سخنرانی در ابتدای یکی از سخنرانی‌های خود، یک نخ سیگار را روشن کرد. همه غافگیر و متعجب شده بودند که قرار است چه اتفاقی بیافتد. او اینگونه ادامه داد که هرکدام از شما یک جمله بگوید تا من توجیه شوم و سیگارم را خاموش کنم. او از این طریق می‌خواست درباره نطق آسانسوری صحبت کند. که به خوبی از این روش برای شروع سخنرانی خود استفاده کرد.
این روش یکی از روش‌های عالی برای جذب مخاطب در همان ابتدای کار است. باید یک کار خارق‌العاده و خیره کننده انجام دهیم طوری که مخاطب به شدت غافلگیر شود و خیره بماند.
پرسیدن سوال
می‌توانید با پرسیدن یک سوال ذهن مخاطبان را در همان ابتدای کار با موضوع درگیر کنید. سوال شما باید مخاطب را در مسیر بحث قرار دهد، طوری که شما تا پایان سخنرانی همراهی کند.
به عنوان مثال اگر موضوع سخنرانی شما درباره روش های نوین بازاریابی است، می‌توانید از حضار بپرسید:
” به نظر شما امروزه بهترین نوع بازاریابی چه روشی است؟”
این روش در مواقعی که مخاطبان شما کمتر هستند مثل کلاس های درس یا کارگاه‌های آموزشی آسان‌تر است و بازدهی بیشتری دارد زیرا همه افراد صدای یکدیگر را به خوبی می‌شنوند. ولی در سمینارها یا همایش‌های بزرگ که تعداد مخاطبان آن‌ها زیاد هستند، بهتر است تعدادی میکروفون در اختیار حضار قرار دهید تا صدای کسانی که می‌خواهند به سوالات پاسخ دهند نیز به سایر افراد حاضر در سالن برسد.
روش دیگر این است که سوال عمومی و کلی بپرسید که مخاطبان با بلند کردن یا نکردن دستان خود به آن سوال پاسخ دهند. برای مثال اگر در رابطه با موضوع فرزند پروری می‌خواهید صحبت کنید می‌توانید در ابتدای سخنرانی خود از جمعیت بپرسید که چند نفر از شما در ارتباط با فرزند خود دچار مشکل شده‌اند؟ و یا چند نفر از شما فرزندانی پر جنب و جوش دارید؟ و سوالات دیگری از این دست.
نقل قول
یکی دیگر از روش‌هایی که می‌توانید سخنان خود را با آن آغاز کنید، نقل قول از یک فرد مشهور یا تاثیرگذار است. در ابتدای سخنرانی و قبل از هرکاری می‌توانید یک نقل قول زیبا در ارتباط با موضوعتان بیان کنید و از آن برای ادامه بحث استفاده نمایید.
مثلا برای موضوع مهارت سخنرانی و بیان اهمیت آن می‌توان اینگونه شروع کرد:
دیوید بکت مربی سخنرانی می‌گوید: ” افرادی که پیشرفت میکنند، بدون استثنا سخنرانان عالی‌ای هستند. “
سپس بحث اصلی خود را آغاز نماییم و در همین رابطه توضیحات بیشتری ارائه دهیم.
طنز
طنز یکی از عناصر بسیار تاثیر گذار و کاربردی برای جذب مخاطب می‌باشد. نحوه استفاده از طنز نیز نیاز به مهارت و تمرین دارد و باید در جای مناسب و به روش مناسب استفاده شود. طنز اگر به درستی بکار برده نشود یا از حد و مرزهای اخلاقی خارج شود، نه تنها جذاب نخواهد بود بلکه باعث دلزدگی و ناراحتی مخاطبان می‌شود.
در جلسه سخنرانی یکی از سخنرانان مطرح کشور حضور داشتم، ایشان بسیار تلاش می کردند که از طنز در صحبت هایشان استفاده کنند ولی متاسفانه عبارات و شوخی‌هایی که استفاده می‌کردند به حدی زننده و خارج از عرف بود که اکثر حاضران در جلسه بسیار ناراحت و معذب شده بودند.
استفاده از طنز و لطیفه به مخاطب شما بستگی دارد و این اهمیت مخاطب‌شناسی را دو چندان می‌کند. اگر مخاطب شما اهل شوخی و طنز نیست پس اصراری نکنید که زیاد از این گزینه استفاده نمایید.
در استفاده از طنز و بیان لطیفه چهارچوب هایی وجود دارد که رعایت آن‌ها بسیار ضروری است و بی‌توجهی به آن‌ها ممکن است مشکلات زیادی را به بار بیاورد. به برخی از این موارد که باید به آن‌ها توجه نماییم، اشاره می‌شود:
- عدم شوخی با اقوام، لهجه‌ها و فرهنگ‌های مختلف و نام بردن از آن‌ها
- اجتناب از شوخی کردن با اعتقادات دینی و مذهبی
- عدم ورود به مباحث سیاسی و به سخره گرفتن احزاب مختلف سیاسی
- عدم خروج از حد و مرزهای اخلاقی و انسانی
- رعایت ادبیات و فرهنگ رایج در کشور و احترام به آن
به این نکته مهم توجه کنید که استفاده از طنز در ابتدای سخنرانی از ریسک بسیار بالایی برخوردار است و ممکن است هم تمرکز و تسلط مخاطب را از بین ببرد و هم کنترل جلسه را از دست ما خارج کند. پس حتما اگر قصد دارید از این روش برای شروع سخنرانی خود استفاده کنید باید از تبحر و مهارت بالایی برخوردار باشید و در غیر اینصورت اصلا توصیه نمی‌شود در ابتدا از این تکنیک استفاده نمایید و می‌توانید در میان سخنرانی یا برای موارد دیگری از یخ شکنی از آن استفاده نمایید.
ضرب المثل
یکی دیگر از روش‌های شروع سخنرانی این است که از ضرب المثل‌هایی زیبا و مرتبط به بحث استفاده نماییم. بهتر است این ضرب المثل‌ها مربوط به ادبیات خودمان باشد یعنی ما به عنوان یک ایرانی بهتر است که از ضرب المثل‌های زیبای فارسی استفاده نماییم. این ضرب المثل‌ها می‌بایست به بحث ربط داشته باشد تا بتوان از آن برای ادامه ارائه خود استفاده نماییم. به عنوان نمونه اگر بخواهیم درباره سخنرانی در جمع صحبت کنیم می‌توانیم از این ضرب المثل بهره ببریم که می‌گوید:
تا مرد سخن نگفته باشد، عیب و هنرش نهفته باشد.
یک ادعای جسورانه
شروع سخنرانی را می‌توانیم با یک ادعای تحریک کننده و بزرگ، جذاب‌تر کنیم و توجه مخاطبان را به خود جلب نماییم. هرچه این ادعا جسورانه تر و غافل گیر کننده تر باشد، حضار نیز تمایل بیش تری به گوش دادن به سخنان ما خواهند داشت.
برای نمونه تعدادی از این ادعاها را بیان می‌کنیم:
- در پایان این دوره شما کاملا می‌توانید بر ترس خود از سخنرانی غلبه کنید و آن را مدیریت نمایید.
- در پنج سال آینده تمام کسب و کارهای کوچک تعطیل خواهند شد.
- شما تا یک ماه آینده قادر خواهید بود که یک کتاب صد صفحه‌ای را به تنهایی بنویسید.
باید توجه داشته باشید که ادعا نباید غیر واقعی و بی‌پایه باشد بلکه می‌بایست آن را بر اساس مطالعه و بررسی دقیق ارائه نمایید.
استفاده از عبارت “تصور کنید”
یکی از شروع‌های خوب در سخنرانی، استفاده از کلمه “تصور کنید” در ابتدای کار است. زمانی که شما سخنان و جملات خود را با این عبارت آغاز می‌نمایید، مخاطب را دعوت به تصور یک موضوع یا یک موقعیت می‌کنید.
به عنوان مثال اگر می‌خواهید درباره اهمیت ورزش کردن مطالبی را ارائه کنید، می‌توانید با این عبارات سخنان خود را شروع نمایید:
تصور کنید چند سال از عمر شما گذشته و سنتان به حدود ۶۰ سال رسیده است. دیگر نه توانی در بدن دارید و نه از پس کارهای روزمره خود برمی آیید…اگر ورزش نکنید.
وجه اشتراک
در مخاطب شناسی می‌توانید وجه مشترک خود را با مخاطبان پیدا کنید و برای شروع سخنرانی از این اشتراکات استفاده نمایید. به عنوان مثال ممکن است همگی استاد دانشگاه باشید یا ممکن است شما و مخاطبانتان در یک سازمان مشغول به کار باشید. با کمک وجه اشتراک می‌توانید ارتباط خوبی را با مخاطبان برقرار کنید و این ارتباط را تا پایان حفظ نمایید.
تشبیه یا استعاره
مثال‌ها برای درک بهتر مطالب بسیار موثر هستند. در ابتدای سخنرانی خود می‌توانید با توجه به موضوعی که دارید از مثال های مرتبط استفاده کنید.
در ادبیات غنی ما، در اشعار و داستان‌های مختلف، از تشبیه یا استعاره به وفور استفاده شده است. تشبیه یا استعاره به این معنی است که یک موضوع یا مطلب را به یک موضوع یا مطلب ساده تر تشبیه می‌کنیم. مثلا کره زمین را به هندوانه می‌توان تشبیه کرد.
در یکی از سمینارهای آموزش سخنرانی، برای اینکه اهمیت ساختار سخنرانی را توضیح دهم، اینگونه شروع کردم که برای ساخت املت باید به ترتیب ابتدا پیاز، سپس گوجه فرنگی و در آخر تخم مرغ را اضافه کنیم و اگر این ترتیب را رعایت نکنیم در واقع املت نساخته‌ایم و غذای ما خراب خواهد شد. بعد ادامه دادم که ساختار یا پیکربندی سخنرانی هم مانند همین املت است که اگر ترتیب را در سخنرانی رعایت نکنیم سخنرانی ما خراب می‌شود.
