انتخاب موضوع سخنرانی و تعیین هدف
انتخاب موضوع سخنرانی
انتخاب موضوع از دغدغه‌های همیشگی هر سخنرانی است. انتخاب یک موضوع خوب و مناسب باعث موفقیت در سخنرانی و در مقابل آن انتخاب اشتباه یک موضوع می‌تواند منجر به شکست در ارائه مطلب گردد.
برای انتخاب موضوع باید دقت لازم را به خرج دهیم زیرا شاکله و پایه هر سخنرانی بر روی موضوع آن بنا شده است.
در این راستا می‌بایست به چند سوال پاسخ دهیم:
اول اینکه آیا بر موضوعی که انتخاب کرده‌ایم مسلط هستیم و در آن تخصص و تبحر کافی داریم؟
دومین سوالی که باید از خود بپرسیم این است که آیا برای ارائه این موضوع انگیزه و علاقه داریم یا از روی اجبار و اکراه می‌خواهیم این موضوع را ارائه دهیم؟
آخرین سوال هم این است که آیا مخاطبان برای شنیدن سخنان ما و موضوع انتخاب شده اشتیاق نشان می‌دهند و تمایلی دارند؟
یکی از راه‌هایی که می‌توانیم علاقه‌مندی مخاطب را تحریک نموده و برای گوش دادن به صحبت‌هایمان انگیزه ایجاد کنیم، پیدا کردن نیازها، ترس‌ها، مشکلات و رویاهای مخاطبان است.
به عنوان مثال یکی از ترس‌های انسان‌ها، ترس از صحبت کردن در برابر جمع می‌باشد. ما می‌توانیم از این ترس مردم استفاده نموده و موضوع سخنرانی خود را کنترل ترس از سخنرانی بگذاریم.
یا مثال دیگر اینکه اکثر انسان‌ها رویای ثروتمند شدن دارند. می توان از این رویای آن‌ها برای موضوعاتی مثل راه‌های افزایش درآمد یا تکنیک‌های فروش بیشتر استفاده نماییم.
اگر بتوانیم به این سه سوال با دقت پاسخ دهیم و بر اساس آن‌ها موضوع خود را انتخاب کنیم، احتمال موفقیت ما در سخنرانی بسیار بالا می رود.
در یک سخنرانی که شرکت داشتم، سخنران به موضوعی پیرامون طراحی داخلی و معماری منزل پرداخت، در حالیکه اکثر مخاطبان او مدرس بودند و خیلی تمایل و علاقه‌ای به موضوع ارائه شده نداشتند. به همین خاطر بیشتر حاضران در جلسه یا به گفتگو با نفر بغل دستی مشغول بودند و یا در حال کار با تلفن همراه خود بودند. تسلط و علاقه سخنران درباره موضوع کاملا مشهود بود ولی چون موضوع بر اساس نیاز و علاقه مخاطبان انتخاب نشده بود، باعث خستگی و بی توجهی آن‌ها شده بود.
انتخاب موضوع ارتباط و وابستگی زیادی به مخاطب شناسی شما دارد. به عبارتی هرچه مخاطب شناسی شما با دقت بیشتری انجام شود، نیازها و علاقه مندی‌های مخاطبانتان را بهتر پیدا می کنید و تبعا موضوع مناسب تری را انتخاب خواهید کرد.
تعیین هدف در سخنرانی
پس از انتخاب موضوع و عنوان سخنرانی وقت آن می‌رسد که اهداف ارائه خود را مشخص کنید.
همانطور که قبلا هم گفته شد، هدف نهایی و غایی یک سخنرانی موفق تغییر است. حال آنکه این تغییر می‌تواند در رفتار، نگرش یا احساس مخاطب باشد.
اهداف در سخنرانی به منزله تابلوی راهنما هنگام رانندگی هستند. اگر این تابلوهای راهنما در جاده وجود نداشته باشند ممکن است مسیر را گم کنیم یا حداکثر دیرتر از حالت عادی به مقصد برسیم. مشخص کردن اهداف در سخنرانی به ما کمک می کند با اطمینان خاطر و تسلط بالا در مسیر سخنرانی قرار بگیریم و مخاطب را نیز با خود همراه کنیم. علاوه بر این به ما کمک می‌کند که از مسیر اصلی منحرف نشویم و به منزل و مقصد اصلی سخنرانی برسیم.
هدف در سخنرانی یعنی بدانیم تا پایان سخنرانی می‌خواهیم مخاطب را دقیقا به چه نقطه و مقصدی برسانیم.
اهداف در سخنرانی به دو دسته کلی تقسیم می‌گردند:
-
هدف کلی:
ما بطور کلی با هدف‌های مختلفی سخنرانی می‌کنیم از قبیل:
- آموزش یک مطلب
- فروش
- متقاعد سازی
- انگیزه دادن
- تخریب یک شخص یا سازمان
- دفاع از خود یا سازمان خود
- ایجاد آگاهی
- و…
اما می‌توان تمام این اهداف را به سه دسته کلی قرار داد.
هدف کلی یک سخنرانی می‌تواند متفاوت باشد و این بستگی به موضوع و مخاطب ما دارد، که الان قرار است چه نوع اطلاعاتی در اختیار مخاطب قرار گیرد.
-
سخنرانی با هدف انتقال اطلاعات:
در سخنرانی با هدف اطلاع رسانی یا انتقال اطلاعات، سخنران صرفا تلاش می‌کند میزان اطلاعات و آگاهی مخاطبان خود را بالا ببرد. در این نوع سخنرانی می‌توان از آمار و اخبار استفاده نمود یا اینکه یک مطلب علمی را با هدف افزایش دانش مخاطب بیان کرد. کاری که غالبا اساتید دانشگاه یا معلمان مدارس انجام می‌دهند. آن‌ها بر اساس منابع علمی و کتب آموزشی اطلاعاتی را با هدف بالا بردن درک و فهم دانش آموزان یا دانشجویان به آن‌ها ارائه می‌دهند. چیزی که در این نوع سخنرانی برای ما مهم می‌باشد این است که مطالب به خوبی و کامل به مخاطب منتقل شود.
-
سخنرانی با هدف متقاعد کردن:
وقتی هدف سخنرانی متقاعد کردن است، کاری بیش از انتقال اطلاعات باید انجام دهیم. در اینجا سخنران با هدف ترغیب و متقاعد کردن مخاطب، دلایل و اسنادی برای اثبات ادعای خود ارائه می دهد و از طرح یا پیشنهاد ارائه شده دفاع می‌کند. روش کار در سخنرانی با هدف متقاعد سازی این است که بتوانیم در مخاطب تغییر ایجاد کنیم و او را برای پذیرش پیشنهاد یا راهکار خودمان متقاعد نماییم.
به عنوان مثال می‌خواهیم مدیرعامل یک کارخانه را متقاعد کنیم که در خط تولید کالا تغییراتی ایجاد نماید و به شکلی نوین این بخش را بهسازی و ساماندهی کند. در این شرایط ما می‌بایست با ارائه دلایل منطقی و مدارک معتبر، ادعای خود را مبنی بر تولید زیاد ضایعات و فرسودگی برخی از دستگاه‌ها ثابت کنیم، تا مدیر مربوطه برای بهسازی خط تولید کارخانه ترغیب شود.
-
سخنرانی با هدف انگیزه دادن:
برای ارائه سخنرانی با هدف ایجاد انگیزه باید به مخاطب شور و اشتیاق سرشار از احساسات مثبت منتقل نماییم. در این سخنرانی مخاطب را تحریک عاطفی می‌کنیم و در او برای انجام یا ترک یک کار انگیزه ایجاد می‌نماییم.
به عنوان مثال در موسسات ترک اعتیاد از این هدف زیاد استفاده می‌شود. با این هدف نتایج مثبت و آینده‌ای روشن در قبال ترک مواد مخدر برای حاضران ترسیم می‌گردد و به آن ها برای رها کردن این کار انگیزه می‌بخشند. از طرفی هم با بیان عواقب و نتایج منفی و نابود کننده و انتقال حس انزجار، آن‌ها را مشتاق به ترک اعتیاد می‌کنند.
-
هدف خاص:
پس از انتخاب موضوع و تعیین هدف کلی، نوبت می‌رسد به تعیین هدف خاص.
همانگونه که از اسم این هدف مشخص است، باید یک هدف منحصر به یک موضوع خاص انتخاب نموده و روی یک زمینه خاص تمرکز کنید.
باید دقیقا مشخص کنیم می‌خواهیم راجع به چیزی اطلاع رسانی کنیم یا اینکه مخاطبان را نسبت به چه کاری ترغیب و متقاعد نماییم و یا در چه رابطه ای به آن‌ها انگیزه بدهیم.
به عنوان مثال در یکی از سخنرانی‌هایم با موضوع حسن جویی، برای مخاطبان از اهمیت حسن جویی مطالبی را ارائه کردم و روش درست حسن جویی کردن را بیان نمودم. حال اگر بخواهیم برای این سخنرانی موضوع و اهداف را مشخص کنیم به صورت زیر خواهد شد.
موضوع: حسن جویی
هدف کلی: متقاعد کردن
هدف خاص: متقاعد کردن مخاطبان برای به کارگیری تکنیک حسن جویی در ارتباطات کاری و خانوادگی خودشان
اقدامک: حال نوبت شماست که دست به کار شوید. فرض کنید برای یک سخنرانی دعوت شده‌اید، ابتدا موضوع را انتخاب نمایید و سپس اهداف کلی و خاص سخنرانی را تعیین کنید.
موضوع سخنرانی: ؟
هدف کلی: ؟
هدف خاص: ؟
